2019_CBS_02980 - Bodemonderzoek Militair domein Kievermont - Resultaten onderzoek - Kennisname

Uiterste beslissingsdatum voor dit dossier: 18/11/2019

Verslag omgevingsambtenaar: 

Situatieschets

Op het voormalige militair domein Kievermont, gelegen aan de Retieseweg 83+ in Geel werd naar aanleiding van voorgenomen aankoop van het perceel door de stad een bodem-en grondwateronderzoek uitgevoerd.

Definities

De richtwaarde: Het beleid inzake bodemsanering is er op gericht om zoveel mogelijk de richtwaarden voor bodemkwaliteit te realiseren. Deze richtwaarden worden door de Vlaamse Regering vastgesteld en beantwoorden aan het gehalte aan verontreinigende stoffen of organismen op of in de bodem, dat toelaat dat de bodem al zijn functies kan vervullen zonder dat enige beperking moet worden opgelegd.

De streefwaarde: De waarden die beantwoorden aan het gehalte aan verontreinigende stoffen of organismen op of in de bodem, dat als normale achtergrond in niet-verontreinigde bodems met vergelijkbare bodemkenmerken teruggevonden wordt.
(Art 3, Decreet van 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming)

Nieuwe bodemverontreiniging : bodemverontreiniging die tot stand gekomen is na 28 oktober 1995
(Art 2, Decreet van 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming)

Historische bodemverontreiniging : bodemverontreiniging die tot stand gekomen is voor 29 oktober 1995;

(Art 2, Decreet van 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming)

Gemengde bodemverontreiniging : bodemverontreiniging die tot stand gekomen is gedeeltelijk voor 29 oktober 1995 en gedeeltelijk na 28 oktober 1995;

(Art 2, Decreet van 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming)

Bodemsaneringsnorm: Niveau van bodemverontreiniging waarvan bij overschrijding ernstige nadelige effecten kunnen optreden voor de mens of het milieu, gelet op de kenmerken en de functies die deze vervult. De bodemsaneringsnormen zijn afgeleid op basis van gezondheidsnormen en zijn omwille van verschillen in blootstelling gedifferentieerd in functie van het bodemgebruik (natuur, landbouw, wonen, recreatie, industrie) en van de bodemsamenstelling (gehalte aan organische stof en aan klei). De bodemsaneringsnormen zijn vastgelegd in bijlage 4 van het VLAREBO (bron: https://www.milieurapport.be/woordenboek/bodemsaneringsnorm, 12 november 2019)

Verontreinigd terrein

Het voormalige militair domein Kievermont, gelegen aan de Retieseweg 83+ in Geel is een verontreinigde site. Dat bleek uit bodemonderzoeken in het verleden. In het verleden werden er in opdracht van Defensie oriënterende bodemonderzoeken gedaan; een naar aanleiding van periodieke verplichtingen in het kader van risico-activiteiten en een tweede in het kader van een overdracht. 

Volgende onderzoeken werden verricht:

• Oriënterend bodemonderzoek in 2001

• Oriënterend bodemonderzoek in 2005

• Beschrijvend bodemonderzoek in 2007

• Bodemsaneringsproject 2011 (in uitvoering)

• Staalname september 2019 (door stad Geel)

Op de site is een gemengde verontreiniging aanwezig. Hoewel de verontreiniging de saneringsnorm op verschillende plaatsen overschrijdt, werd hier daarom niet overgegaan tot sanering maar tot een risico-beoordeling.

Bij een  historische verontreiniging moet een bodemsanering vermijden dat de bodemkwaliteit een risico oplevert tot nadelige beïnvloeding van mens of milieu door gebruik te maken van de best beschikbare technieken die geen hoge kosten met zich meebrengen. Als dat niet mogelijk is worden er gebruiks-of bestemmingsbeperkingen opgelegd.

In het beschrijvend bodemonderzoek werd een risicobeoordeling gemaakt op basis van de resultaten van de twee oriënterende bodemonderzoeken. Uit die beoordeling bleek dat, gezien de aard van de verontreiniging; historisch,  nieuwe verontreiniging, of gemengde, de ernst van de verontreiniging en de risico-evaluatie, er slechts een zone moest gesaneerd worden. Dit is zone 14, waarvoor een bodemsaneringsproject werd opgesteld en waar de sanering nog bezig is.

De overige zones zijn wel verontreinigd, maar het risico dat de verontreiniging heeft met betrekking tot een nadelige invloed op mens of milieu wordt beoordeeld als niet ernstig. 

Het gaat hier over verontreiniging met zware metalen, minerale oliën en PAK's (poly aromatische koolwaterstoffen). De gevaren van deze stoffen zijn divers maar afhankelijk van de blootstellingstermijn, de manier van opname in bepaalde omstandigheden (bijvoorbeeld hand-mond, inademen,..) enz.  

Bodemonderzoek 2019

Omdat de vorige resultaten aanleiding gaven tot veel onzekerheid, zeker met betrekking tot de verdere ontwikkeling van het domein, liet de dienst Wonen en Leefomgeving 20 nieuwe bodemstalen en 3 grondwaterstalen nemen. Er werden bodemstalen genomen op plaatsen die uiterlijke kenmerken vertoonden van verontreinigingen (bijv. geen of atypische begroeiing). 

Resultaten bodemonderzoeken - Analyse

Het grotendeel van de bodemstalen (17/20) overschrijdt voor minstens 1 van de onderzochte stoffen de streefwaarde. In drie stalen werd de 80% van de bodemsaneringsnorm type 1 (natuur ). In twee stalen werd de bodemsaneringsnorm type 1 overschreden. De resultaten werden opgenomen in bijlage van dit besluit.

In één staal (VB01), ter hoogte van de vroegere stortplaats, werden concentraties aan zware metalen en PAK’s waargenomen die liggen ver boven de saneringsnorm voor de toekomstige bestemmingstypen (type 1: natuur/ bosgebied en type 3: speelzone).

Onderstaande tabel toont per stof de absolute waarden (staal / norm) en een percentuele overschrijding van deze norm.

Een andere staal (VB14) toont eveneens een verontreiniging boven de norm aan met zink voor bestemmingstype 3. De staal afkomstig is echter van vermoedelijk toekomstig recreatiegebied of zone voor gemeenschappelijke en openbaar nut (Bodemsaneringsnorm type 4 of 5). Deze bodemsaneringsnormen worden niet overschreden.

De bodemsaneringsdeskundige raadt aan om zeker zone 2, staal VB01, verder te onderzoeken. In de vorige onderzoeken werden de waarden vastgesteld op: voor cadmium 3.5 mg/kg ds, voor lood: 370 mg/kg ds en voor zink 85 mg/kg ds.
Gezien deze waarden afwijken van de vastgestelde hoeveelheden in de voormalige onderzoeken, geven deze waarden nieuwe inzichten in de risico’s voor mens en milieu.

De andere locatie, staal VB14, waar een verhoging boven de saneringsnorm voor zink werd aangetroffen werd, werden voor de eerste keer onderzocht.

Resultaten grondwaterstalen:

Ter hoogte van VPB20 worden de saneringswaarden voor arseen overschreden, namelijk 37 µg/l, terwijl de saneringswaarde 20 µg/l is. Mogelijk is dit een natuurlijke verhoging.

In de overige 2 grondwaterstalen werd verhoging van zink, benzeen, tolueen, 1,2-dichloorethenen vastgesteld.

Conclusie

Momenteel wordt de aankoop overwogen van het domein voor de inrichting van een speelbos, natuurgebied en recreatiezone of zone voor gemeenschapsvoorziening en openbaar nut. De verschillende bodemonderzoeken tonen ons dat er op heel veel plaatsen verspreid over het domein verontreinigingen zijn met verschillende verontreinigende stoffen: zware metalen, PAK’s (poly aromatische koolwaterstoffen) en minerale oliën.

Omwille van de historische aard van de vervuiling zal er waarschijnlijk geen sanering nodig zijn. Het vooropgesteld doel is de ontwikkeling van een speelzone en een speelbos voor een deel van het domein, met aansluitend natuurgebied. Deze ontwikkeling spreidt zich over de zuid-oostelijke kant van het domein, waar ook zone 2 (voormalige stortplaats) is en de plaats waar arseen in het grondwater werd aangetroffen. Het is aangewezen om de huidige resultaten voor zone 2 verder te onderzoeken en minstens een nieuwe risico-beoordeling te maken op basis van de nieuwe informatie.

 (Het gaat hier ten slotte om gevaarlijke stoffen zoals bijvoorbeeld lood. Lood is voornamelijk voor kinderen gevaarlijk voor het zich ontwikkelend zenuwstelsel, met name de cognitieve ontwikkeling, terwijl juist in deze zone een speelbos gepland is.)

Indien nodig zullen er aanpassingen moeten gebeuren aan de bestemming, of in het andere geval, aan de bodem om de blootstelling en zo het risico te beperken. Wat het grondwater betreft moet eveneens verder worden onderzocht of deze natuurlijk aanwezig is dan niet.  

Toekomstige stappen

Het brownfieldconvenant, dat werd opgesteld naar aanleiding van de ontwikkelingen op het militair domein, werd verlengd. De ondertekening door de verschillende partijen wordt momenteel uitgevoerd. Het wordt nog in november bezorgd aan stad Geel ter ondertekening.

De resultaten van het bodemonderzoek werden voorgelegd aan Defensie. Zij stellen voor om samen te zitten met OVAM om deze resultaten te bespreken. De nodige acties hiervoor worden ondernomen, zo snel als mogelijk.

De afspraak met OVAM zal bepalen wat de volgende stappen zijn.

De inschatting op basis van huidig gekende toestand is dat de sanering nog vele maanden in beslag zal nemen.