2022_CBS_00262 - Openbare verlichting - Plaatsen van roodkleurige openbare verlichting in Malosewaver op wegdeel gelegen tussen kruispunten Meerhoutseweg en Bel en annulatie plaatsen amberkleurige openbare verlichting dossier 2021_CBS_02937.. - Beslissen: Goedkeuren

Advies van provincie Antwerpen betreffende verlichting en impact op biodiversiteit en screening :

Het gaat dus om breedbandig PC Amber =  Malosewaver. En dat is niet de “vleermuisvriendelijke” verlichting waarover vaak sprake is. Dat is trouwens ook een verkeerde term, zoals in het advies beschreven. 

De piek is inderdaad 590 nm, maar de percentages/verhoudingen zijn te ruim om de impact op vleermuizen te milderen. Voor astronomische lichtvervuiling is dit mogelijks wel OK, maar om de impact op biodiversiteit te milderen is dit niet helemaal OK (wel beter dan witte leds). 

Momenteel heeft Fluvius rood (of oranje of smalbandig amber) nog niet in de lastenboeken bij aanbestedingen (standaard) opgenomen. Dat is trouwens ook duurder omdat er minder vraag naar is. En de ook het energieverbruik is hoger. 

Daarom het pleidooi om bij het plaatsen van verlichting een heel goede afweging te maken waar wel licht moet komen en wanneer het al dan niet (een deel van de nacht) kan gedoofd worden. Door gewoon te kiezen voor een ander kleur, geeft men een vals gevoel van goed bezig te zijn voor biodiversiteit. Het overlopen van het stappenplan aan de hand van de duisternisbehoeftekaart is heel belangrijk. ONTWERP Duisternisbehoefte-kaart (arcgis.com) 

Deze breedbandige amberkleurige verlichting in combinatie met een aangepast brandschema waarbij ook een deel van de nacht de verlichting gedoofd wordt, is wel goed voor biodiversiteit.

Malosewaver loopt door natuurverbindingsgebied tussen 2 natuurkerngebieden.

In Geel‐Bel in de St.-Lambertuskerk: bevindt zich de grootst gekende zomerkolonie van Grijze grootoorvleermuizen.

Duisternis is dus essentieel voor deze soorten.

ROOD LICHT:

Wat het aangepast kleurenspectrum betreft, is het zo dat in het onderzoek “Licht op Natuur” door Spoelstra, bleek rood licht (Philips Fortimo ClearField, met een golflengtepiek rond de 625nm) de minste impact te hebben op o.a. vleermuizen. Spoelstra merkte op dat de verklaring dat rode kleur niet verstorend is voor vleermuizen vermoedelijk ligt in het feit dat vleermuizen rood licht niet goed kunnen zien en het dus mogelijks niet ervaren als licht/gevaarlijk. Op die manier kan mogelijks wel op bepaalde plaatsen een ecologische val gecreëerd worden door het feit dat dieren denken dat ze veilig zijn terwijl dit niet het geval is. Uilen kunnen bv wel rood licht zien. Daarom is de boodschap steeds, hoe minder kunstlicht hoe beter.

Naar amberkleurige verlichting moet nog meer onderzoek gedaan worden volgens Spoelstra (mededeling VLEN-avond 2020) want momenteel kan nog niet naar voorgeschoven worden dat dit “vleermuisvriendlijker” zou zijn. Tanja Straka kwam tot een gelijke conclusie, ze heeft in 2020 een onderzoek gepubliceerd over o.a. verlichting van grotten en heeft ook onderzoek gedaan met vleermuizen in testkamers en verschillende combinaties van verlichting getest (amber, rood, wit). Rood licht bleek ook vleermuisvriendelijker te scoren. Tussen amber en wit bleken in haar onderzoek geen verschillen.

Op sommige locaties is Vlaanderen is reeds rode verlichting geplaatst. Op deze kaart staan enkele locaties aangeduid:

https://www.google.com/maps/d/u/0/edit?mid=1gz-N7rYmcM2Do5sEcLgf7urCKyM9BkEb&usp=sharing

VLEERMUIZEN:

Wat vleermuisgegevens betreft, is het zo dat niet alle info in waarnemingen.be zit maar ook bij de vleermuizenwerkgroep en studiebureaus die onderzoek naar vleermuizen doen. Via bijvoorbeeld onderstaande studies wordt extra info verzameld over het voorkomen van vleermuizen in de provincie Antwerpen.

• Boers K. en Willems W. 2019. Landschapsgebruik van ingekorven vleermuizen te Herentals en omgeving. Rapport Natuurpunt Studie 2019-11_webversie.pdf (provincieantwerpen.be)
• Microsoft Word - 2017 Vleermuizen op (kerk)zolders in de provincie Antwerpen_DEF.docx (natuurpunt.be)

Maar het is wel zo dat de meeste vleermuissoorten lijnvormige structuren gebruiken in het landschap, zoals bomenrijen, bosranden en waterwegen, als vliegroute tussen verblijfplaats en foerageergebied en tussen foerageergebieden. Een aaneengesloten netwerk van deze structuren is van essentieel belang voor het voortbestaan van populaties. Ze jagen zowel in kleinere als grotere bossen.

Verlichting kan een barrière vormen en ertoe leiden dat (delen van) vliegroutes minder in trek raken of in onbruik raken, en dat het gebruik ervan richting foerageergebieden wordt vertraagd. Dit kan leiden tot het gebruik van alternatieve vliegroutes, die vaak langer zijn en dus extra energie kosten. Daarnaast kunnen deze routes risico’s met zich meebrengen, zoals een hoger predatierisico. Bovendien zijn geschikte alternatieve routes langs lijnvormige elementen niet altijd voorhanden. Delen van het landschap kunnen als gevolg van verlichting dan ook minder goed of zelfs onbereikbaar worden, met negatieve gevolgen voor de overlevingskans van populaties.

Als je de locatie op de duisternisbehoeftekaart bekijkt, dan kan je zien dat Malosewaver inderdaad door een gebied loopt dat behoefte heeft aan duisternis. Ook de Meerhoutsesteenweg loopt voor een deel door natuurkerngebied. Het doven van de verlichting op een deel van dit traject kan opnieuw een donkere passage opleveren. En op deze manier kan het volledige grondgebied gescreend worden. Soms volstaat het om slecht een deel terug donker te maken om een passage-mogelijkheid te creëren.

Vanuit de Dienst Openbare werken en Verkeer :

Wij hebben bij Fluvius offertes opgevraagd voor het plaatsen van verlichting.

Plaatsen van amberkleurige verlichting langs de weg in natuurgebied :

Het college van burgemeester en schepenen in zitting van 20/9/2021 heeft de volgende offerte goedgekeurd.

Totale kostprijs : € 32.223,93 incl. 21% btw verlegd, voor het plaatsen van 25 nieuwe lichtpunten en slopen van 5 oude lichtpunten (betonnen palen).

• 25 st. zwarte lichtmasten -  rechte paal 6,3 m LPH  - GEWIJZIGD EN GEVRAAGD OP PALEN 5,0 m LPH
• 25 st. zwarte armaturen MICRO LUMA – lichtkleur : (breedbandig) AMBER       
• Inclinatie : 0°
• 
  

Naar aanleiding van een toelichting tijdens de Mina-raad van de stad Geel over verlichting in natuurgebied heeft de medewerker milieu van stad Geel ook advies opgevraagd bij de collega van Provincie Antwerpen. Uit een onderzoek blijkt dat rood licht vleermuisvriendelijker blijkt te scoren. 

In de grafiek zie je dat ergens rond de  600nm een lijn is getrokken waarbij alles ervoor niet zal mogen en dus geen enkele Amber overblijft. 

Alleen rood-oranje en rood blijft dan over in dit verhaal

Daarom een nieuwe offerte : Plaatsen van roodkleurige verlichting langs de weg in natuurgebied :

De offerte van destijds (variante 2) met rode verlichting was van Digistreet.

Fluvius heeft dezelfde kostprijs/stuk opgegeven voor dit armatuur als voor de LUMA MICRO met Clearfield hieronder.

De totale offerte van 20/9/21 met Digistreet was duurder dan de totale offerte met LUMA MICRO van nu omdat toen in eerste instantie steunen van 6,3 m LPH waren voorzien en nu maar 5,0 m LPH.  Het prijsverschil zat in de lengte van de palen.

Totale richtprijs nieuwe offerte : €35.397,55, incl. 21 % btw verlegd,  voor het plaatsen van 25 nieuwe lichtpunten en sloten van 5 oude lichtpunten (betonnen palen).

• 25 st. zwarte lichtmasten – rechte paal 5,0 m LPH
• 25 st. zwarte armaturen MICRO LUMA  Clearfield – lichtkleur : ROOD    
• Inclinatie : 0°

       Dit armatuur MICRO LUMA met rode kleur was op 20/9/2021 nog niet op de markt.   (MICRO LUMA met wit licht wordt heel veel gebruikt in onze stad).

De verlichting die stad Geel momenteel laat plaatsen is interactief (IVT 20). Deze armaturen hebben een zhaga socket bovenaan waarop een communicatiemodule is gemonteerd om het regime van de verlichting te programmeren: avond, nacht, dimmen …

Bij het armatuur MICRO LUMA Clearfield bestaat er nu de mogelijkheid om een bijkomende zhaga socket onderaan het toestel te laten voorzien, meerprijs 5 euro/toestel. Op deze socket kan er later een multi-sensor geplaatst worden met verschillende doeleinden zoals beweging, geluid, acceleratie en vibratie, buitentemperatuur.  De kostprijs van die sensor is momenteel nog niet gekend.

MICRO LUMA    

Brandregime :
verdeling avondlampen – nachtlampen.
Avondlampen worden om ca. 22 u gedoofd en herontsteking ca. 6 u.
Nachtlampen worden om ca. 22 u 50 %M gedimd.

Financiële informatie

MJP0030014 : Aanrekening schuld voor de overname (en nieuwe) investeringen.  Activa in leasing.  Overname OV-net : €2.008.000 (2020).  Nieuwe investeringen na overname : €501.853 (2020), vanaf 2021 : €401.484. 

Beleidsinformatie

Beleidsdomein : 1 Algemene beleidsdomein

Beleidsveld : 0670 - Straatverlichting

Algemene rekening : 2500000 Terreinen en gebouwen

Economische sectorcode : 440 - Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden   

Juridische grond

· Artikel 41 van het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017

· De artikelen 413 – 460 van het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017 met betrekking tot de intergemeentelijke samenwerking

· De statuten van IVEKA, laatst gewijzigd op de buitengewone algemene vergadering op 5 november 2018

In zitting van 20 september 2021 keurde het college van burgemeester en schepenen het plaatsen van (breedbandig) amberkleurige verlichting in de Malosewaver  (gedeelte tussen kruispunten Meerhoutseweg en Bel) goed.  

Provincie Antwerpen deelde mee aan onze deskundige leefmilieu dat het niet is aangetoond dat amberkleurige verlichting beter is voor vleermuizen. Hierbij het advies voor roodkleurige verlichting.

Als amberkleurige verlichting geen positieve effecten heeft op vleesmuizen is het niet aangewezen om deze te plaatsen. Er zijn dan twee alternatieven: werken met een aangepast brandregime of rood licht. In het kader van deze opdracht werd informatie bekomen via Mieke Hoogewijs van Provincie Antwerpen, lid ook van de minaraad Geel.