2022_CBS_00977 - Lokale gebiedsdeal droogte - Duiding oproep en vraag tot goedkeuring ondertekenen steunbrief voor de kandidatuur van de coalitie van de Kleine Nete - Beslissen: Goedkeuren

Naar aanleiding van de oproep ‘Lokale gebiedsdeal droogte’ zoekt de Vlaamse overheid maximaal 10 gebiedscoalities rond ruimtelijke uitvoeringsprocessen die zich kandidaatstellen voor een Lokale Gebiedsdeal Droogte. Eenmaal een coalitie geselecteerd is, kan ze een subsidie aanvragen van minimaal 1.000.000 euro en maximaal 2.000.000 euro voor een portfolio van lokale projecten die bijdragen aan de realisatie van Blue Deal doelstellingen en de veerkracht en klimaatrobuustheid van het watersysteem vergroten. De aangevraagde subsidie bedraagt daarbij maximaal 80% van de effectieve projectkosten, de overige middelen dient de coalitie zelf bij te dragen. Van de beoogde projecten wordt verwacht dat ze een voldoende mate van complexiteit bevatten en niet tot de reguliere mogelijkheden behoren van de procescoalitie of subsidieerbaar zijn via bestaande financieringslijnen.

Met deze Lokale Gebiedsdeals Droogte biedt de Vlaamse overheid financiële ondersteuning om, in een vroeg stadium van Vlaamse ruimtelijke processen, het watersysteem te versterken via complexere lokale realisaties. Bijgevolg past de oproep binnen de Blue Deal van de Vlaamse regering, waarmee het de droogteproblematiek op een structurele manier wil aanpakken.

Vanuit het Strategisch Project Kleine Nete heeft de procescoalitie ‘opvolgingscommissie Kleine Nete’ een kandidaatstelling voorbereid voor de oproep ‘Lokale gebiedsdeals droogte’. De dienst Integraal Waterbeleid van provincie Antwerpen zal, als trekker van klimaatprogramma “aanpak droogte en ontharding” de Lokale gebiedsdeal droogte indienen en als vertegenwoordiger van de procescoalitie optreden.

Het ruimtelijk proces betreft het Strategisch project “méér veerkracht in de vallei van de Kleine Nete” en loopt van 1 mei 2021 tot en met 30 april 2024. Het projectgebied situeert zich in de vallei van de Kleine Nete van Dessel tot Lier. Het project omvat het grondgebied van 13 gemeenten in de provincie Antwerpen: Dessel, Retie, Kasterlee, Geel, Olen, Herentals, Lille, Vorselaar, Grobbendonk, Nijlen, Zandhoven, Ranst en Lier. Het strategisch project zet in op 4 klimaatprogramma’s: (1) Aanpak verdroging en ontharden, (2) Herstellen Bodemsysteem, (3) Bebossen en groenblauw dooraderen, (4) Recreatief ontsluiten en verbinden.

Via het strategisch project worden concrete ruimtelijke knelpunten en uitdagingen ten gronde en op systeemniveau aangepakt. Het strategisch project moet zo een verdere katalysator zijn voor een structurele omslag in het beheer en de inrichting van de ruimte voor het volledige valleisysteem. Het herstel van het bodem- en watersysteem om tot een klimaatrobuuste openruimtestructuur te komen waar geleefd en gewerkt wordt staat daarbij centraal.

Via het klimaatprogramma ‘aanpak droogte en ontharding” wil de opvolgingscommisie Kleine Nete tot een bundeling van concrete initiatieven en terreinacties in de 13 gemeenten komen om de doelstellingen uit de strategische visie BRV, stroomgebiedbeheer- en klimaatplannen te vertalen naar een pakket van concrete maatregelen in de vallei van de Kleine Nete.

Met het indienen van het strategisch project "Méér veerkracht in de vallei van de Kleine Nete" voor de oproep ‘Lokale gebiedsdeal droogte’ wil het klimaatprogramma aanpak droogte en ontharding, als onderdeel van het strategische project, de reeds ingeslagen weg verderzetten en focussen op realiseren van maatregelen in het volledige werkingsgebied met focus op:

1. Ontharding

2. Natuurgebaseerde waterconservering in groenblauwe netwerken

3. Vertraagde afvoer in waterlopen

Met de gebiedsdeal droogte tracht de opvolgingscommissie Kleine Nete strategisch in te zetten op een efficiënte toepassing van de verschillende droogte adaptatie maatregelen aan de hand van reeds beschikbaar kaartmateriaal en studiewerk. De opvolgingscommissie heeft ervoor gekozen om het project Groene dooradering Geel naar voor te schuiven als één van de drie type-projecten dat voorbeeldstellend kan zijn voor de beoogde Lokale Gebiedsdeal Droogte. Dit in functie van  natuurgebaseerde waterconservering in groenblauwe netwerken.

Niet tegenstaande betreft elk type-project slechts een voorbeeld van een complexere lokale realisaties waaraan gedacht wordt om de strategie op terrein te kunnen waarmaken. Alle Kleine Nete-partners zullen de kans krijgen om een deelproject in te dienen voor 30 juni 2022 en zo aanspraak kunnen maken op een deel van de subsidie. Alle partners worden aangemoedigd om binnen hun eigen werking reeds op zoek te gaan naar potentiële deelprojecten. Indiening van een deelproject is uiteraard niet verplicht maar is optioneel. De verdere praktische uitwerking zal worden toegelicht op komende OC/PBC vergaderingen.

Duiding Type-project Groenblauwe dooradering Zeggeheide (Groene dooradering Geel) 

Dit type-project legt de focus op het realiseren van de ecosysteemdiensten voor het gebied dat de woonuitbreidingsgebieden (WUG’s) Holven (tussen de Nachtegalenstraat, de Technische Schoolstraat, Holven, de Groenstraat en de spoorweg) en Gooreind (tussen de Nachtegalenstraat, Goorkens en de Groenstraat) en de zone tussen beide WUG’s omvat. In de inrichtingsvisie wordt dit gebied aangeduid als de ‘Zeggeheide’. Voornamelijk het WUG Holven is een typevoorbeeld van een afgesloten tijdelijk nat gebied dat volgens de strategie een grote potentie tot waterbuffering heeft.

Aangezien het watersysteem van het gebied ‘Zeggeheide’ in relatie staat tot het natuurreservaat De Zegge, wordt het gezien als belangrijk voor de watertoevoer van De Zegge, dat steeds meer onderhevig is aan verdroging. De koppeling wordt ook gemaakt met het in opmaak zijnde Hemelwaterplan van de stad Geel dat beide woonuitbreidingsgebieden als ‘komgebieden’ ziet, waartussen een doorgang moet worden gevonden dat toelaat het water stroomafwaarts te laten stromen richting De Zegge. Dusdanig kan het gebied fungeren als ‘sponsgebied’ dat het overtollig neerslagwater uit de stad vasthoudt en stroomafwaarts afvoert richting natuurgebied De Zegge.

Het deelproject moet volledig gerealiseerd zijn binnen een termijn van 3,5 jaar vanaf de start van de Lokale Gebiedsdeal. De start van de Lokale Gebiedsdeal Droogte is het moment van de toekenning van de subsidie door de Vlaamse Regering. Voor het deelproject groenblauwe dooradering in Geel werd reeds voorbereidend studiewerk uitgevoerd (door Atelier Romain) om een visie te ontwikkelen voor het gebied.

Om de kandidatuur te ondersteunen wordt gevraagd aan alle partners van de Kleine Nete om de steunbrief in bijlage in te vullen en ondertekend terug te bezorgen ten laatste 19 april 17:00 uur. Het is aanbevolen dat de voltallige procescoalitie de kandidaatstelling ondersteunt, ook indien u als partner niet van plan bent om een deelproject in te dienen, omdat deze oproep wordt gezien als een testcase voor de meer structurele uitbouw van gebiedsfondsen in de schoot van het BRV-fonds. De gedragenheid van de kandidaatstelling vanuit de voltallige procescoalitie is een belangrijk criterium bij de beoordeling door de jury.

Reacties van andere betrokkenen 

• Een van de betrokken partijen is de Boerenbond. De boerenbond ondersteunt de kandidatuur en steunbrief niet om volgende redenen:
  • Dit is niet besproken op de opvolgingscommissie Kleine Nete van woensdag 23 februari 2022.
  • Als Boerenbond staan we uiteraard achter maatregelen ten opzichte van het milderen van de effecten van droogte, maar deze mogen niet ten koste van de landbouwsector gaan. Er dient maximaal naar een win voor de natuur én voor de landbouwsector gestreefd te worden. Landbouwers willen mee nadenken over het beter conserveren/ophouden van water, maar dit moeten haalbare maatregelen zijn én in overleg met de landbouwsector bepaald worden.
  • Grote vraagtekens bij de natuurgebaseerde waterconservering met focus op infiltratie en het vertraagd afvoeren.
    • Hoe worden de effecten op landbouw in kaart gebracht? Hoe schade vermijden en wat bij eventuele schade? Het is van belang om de gevolgen van mogelijke maatregelen in kaart te brengen alvorens deze beslist worden. De voorgestelde maatregelen in dit project lijken hier niet aan te voldoen.
    • De volgende passage baart zorgen: ‘In de vallei van de Kleine Nete komen verschillende van deze tijdelijk natte gebieden voor die momenteel effectief sterk worden gedraineerd. Provincie Antwerpen zal een kaartoefening uitvoeren om op basis van de watersysteemkaarten de gebieden met hoge potentie aan te duiden. Door de ruimtelijke versnippering is het vaak slechts één enkel perceel of gebouw dat nood heeft aan de huidige drainage. Door de verplaatsing van deze activiteit kan een grootschalige waterconservering worden bereikt’. Dit verhaal is zeer éénzijdig en genereert een uitdoofbeleid voor landbouw. Waar is er dan nog wel ruimte voor voedselproductie?
    • Verontruste berichten van landbouwers in verband met brieven rond aankoop van gronden in landbouwgebied o.a. rond ’s Gravendel in Retie en Mosselgoren in Geel. Hoe kadert dit hier in? We gaan geen project steunen dat een wildgroei aan aankoop van gronden in landbouwgebied stimuleert.
    • Wordt er ook aandacht geschonken aan wateroverlast? We merken dat de ruimingsstrategie van 2021 (geen zomermaaiingen) gezorgd heeft voor heel wat bijkomende schade. 100% inzetten op enkel droogtemaatregelen zonder rekening te houden met wateroverlast is geen goed idee. Om tot een gedragen waterbeleid te komen bij alle open ruimte gebruikers (natuur, landeigenaars én landbouwers) dient er rekening te worden gehouden bij de verschillende belangen langs de waterlopen.
  • Kasterlee besprak deze vraag in haar college op maandag 11/4/2022.