2024_CBS_01782 - Registratie wachtlijst - gratis live-enrollment (foto)apparatuur in het kader van de strijd tegen identiteitsfraude - Goedkeuren

In het kader van de strijd tegen de identiteitsfraude heeft FOD Buitenlandse Zaken Europese fondsen ontvangen. Die fondsen werden gebruikt om live-enrollment apparatuur gratis ter beschikking te stellen aan de gemeenten die dat wensten. Dat materiaal is bestemd om de foto van de paspoortaanvrager rechtstreeks aan het loket te nemen. Zodoende kunnen op éénzelfde moment de biometrische gegevens (= vingerafdrukken én foto) van één en dezelfde persoon afgenomen worden, wat de kans op identiteitsfraude aanzienlijk verkleint.

Dit project werd gespreid over 2 jaar, te weten 2022 en 2023. Geïnteresseerde gemeenten moesten dat voor 14/02/22  doorgeven. Dd. 11/02/2022 besliste het college van burgemeester en schepenen om nog niet in te gaan op het aanbod van FOD BuZa en de live-enrollment apparatuur niet aan te vragen voor de aanvraag van een paspoort teneinde identiteitsfraude te vermijden.

Er zijn hier nieuwe elementen die mogelijks de beslissing van dd.11/02/2022 kunnen wijzigen. De apparatuur wordt mogelijks verplicht voor gemeenten en dan zullen gemeenten die niet ingestapt zijn, zelf de kosten moeten dragen. Momenteel is het enkel mogelijk te registrereren voor de wachtlijst.

De bestrijding van de identiteitsfraude is één van de prioriteiten van het Regeerakkoord en van de algemene beleidsnota van de Minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken.
De (fysieke en virtuele) identiteitsfraude is een constante en groeiende problematiek die de deur wagenwijd openzet voor diverse andere vormen van fraude. Om fraude te voorkomen en te bestrijden, moet er vanaf de bron gehandeld worden (terreinactoren die de identiteitsdocumenten uitreiken).
 Wanneer een persoon bij de gemeente een valse identiteit verkrijgt, kan dat bovendien ook andere gevolgen hebben op gemeentelijk vlak (bijvoorbeeld met betrekking tot de inschrijving in de bevolkingsregisters, de toekenning van een verblijfstitel, de huisvesting, premies, maatschappelijke hulp, veiligheid, enz.)

De registratie van een aanvraag van paspoorten blijft de zwakke schakel in de strijd tegen de fraude:

Met de toegenomen beveiliging van paspoorten en de complexiteit van de gebruikte personalisatietechnieken is het onmogelijk geworden een paspoort correct te vervalsen. Trouwens, alle fraudegevallen vastgesteld door de dienst Monitoring van FOD BUZA betreffen momenteel identiteitsfraude, voornamelijk door middel van:

• Lookalike: persoon vraagt een paspoort aan met foto van iemand die op hem lijkt. Hij legt een foto voor die tot verwarring kan leiden, waardoor men zou kunnen geloven dat het zowel om hem als om die andere persoon gaat. (daarbij wordt dikwijls ingespeeld op wisselende karakteristieken, zoals haartooi, baard, gewichtsverlies/-toename).
• Photomorphing-techniek: met behulp van software worden 2 foto's samengesmolten tot 1 foto. De bewerkte foto bevat op die manier karakteristieken van deze 2 personen zodat zelfs gezichtsherkenningssoftware misleid kan worden.

De live-enrollmentapparatuur die FOD ter beschikking wil stellen is de meest efficiënte manier om dergelijke fraude te bestrijden op moment van de aanvraag. Het is de enige manier om 100% zeker te zijn dat foto, vingerafdrukken en handtekening van 1 en dezelfde persoon afgenomen worden. 

De enige - maar wel cruciale- controle die ons dan rest is de identiteit van de aanvrager grondig te verifiëren.

Naast het bestrijden van identiteitsfraude zijn er nog andere voordelen:

Voor de gemeente:

• Geen twijfel meer over de identiteit van de gefotografeerde persoon
• Geen voorgelegde foto’s meer moeten weigeren omdat ze niet ICAO-conform zijn
• De aanvrager niet meer terug sturen naar de fotograaf

Voor de burgers:

• Een complete dienstverlening op één locatie
• Geen bijkomende kosten 
• Geen weigering meer van hun niet-conforme foto

Voor een optimalisering van de middelen:

• Het materiaal zal onbeperkt gebruikt worden binnen Belpic.
• Dankzij dat voorafgaandelijk overleg op federaal niveau zijn we zeker van de compatibiliteit van het materiaal in geval het gebruik ervan uitgebreid wordt naar andere documenten die wij afgeven (bv. eID, vreemdelingenkaarten, KIDS-ID,…); echter zal er onvoldoende apparatuur zijn om alle loketten uit te rusten en wordt het in de praktijk gebruikt voor paspoorten
• Ambassades en consulaten gebruiken dit materiaal sinds 2010, sinds 2018 loopt er een testfase in verschillende antennes van de stad Brussel. Er is een grondige en zeer positieve ervaring opgebouwd met de live-enrollment.

Enkele cijfers :

Geregistreerde identiteitsfraude op niveau van de gemeente, politiezone en nationaal niveau. Niet alle gevallen van identiteitsfraude zijn geregistreerd gezien er nog steeds feiten door de mazen van het net glippen. We trachten deze gaten zo klein mogelijk te maken. De stijgende tendens is duidelijk zichtbaar, ook in onze gemeente.

Praktische informatie : 

• Ondertussen gebruiken zo een 400 Belgische gemeenten het systeem 'live-enrollment' dat bedoeld is om identiteitsfraude te voorkomen.
• De deelname aan het project is momenteel nog steeds op vrijwillige basis. Er is (nog) geen termijn bepaald wanneer en of dit verplicht zou worden. Daar het project kadert in de strijd tegen de identiteitsfraude is het natuurlijk wenselijk dat zoveel mogelijk gemeenten in het project stappen.
• Er wordt momenteel nagegaan of een tweede fase van het project mogelijk is. Daarvoor wordt een wachtlijst opgemaakt van gemeenten die alsnog willen instappen of die bijkomend materiaal wensen. Indien de gemeente Geel wenst te worden opgenomen in deze wachtlijst, moeten we doorgeven hoeveel toestellen (en eventueel statieven) we nodig zouden hebben. 
• Normaliter zal het dan niet meer gratis zijn. Het is nog niet vastgelegd hoe de gemeenten de toestellen zullen kunnen aanschaffen.
• Het systeem is volledig compatibel met het huidige proces voor het opladen van andere documenten, zoals de eID en vreemdelingenkaarten. Helaas is het nog niet mogelijk om het systeem te gebruiken voor het verkrijgen van een rijbewijs, aangezien dit op een ander systeem gebaseerd is.
• Ook de aanvragen voor rijbewijzen worden binnenkort via deze apparatuur gefaciliteerd.

Eén kit zou 3800 euro kosten indien de gemeente deze zelf aanschaft. Om alle balies uit te rusten, hebben we dus 10 toestellen nodig en  zou de kost dus 38000 euro bedragen.