De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot die een heel ernstige bedreiging is voor honingbijen en wilde bestuivers. Ze kunnen op enkele dagen tijd een hele bijenkast uitroeien. In de landen waar deze hoornaar al ernstiger verspreid is (Frankrijk en Spanje bv.) zorgen ze voor enorme sterfte van bijen – en dus ook hinder bij bestuiving van gewassen en honingproductie. De hoornaar is gelukkig niet zo agressief als de gewone wesp (ze zal je niet spontaan aanvallen als je op je terras zit), maar als je een nest verstoort dan heb je het wel geweten, de steek is aanzienlijk pijnlijker dan de gewone wesp (dit is voor groenarbeiders en boomverzorgers een aandachtspunt).
Deze hoornaar is in opmars, wat dus niet veel goeds belooft. Momenteel worden nesten door de organisatie Vespa-Watch en door vrijwilligers (vaak imkers) opgespoord en verdelgd met o.a. PERMAS-D, een biocide in poedervorm dat dan ook voor een lange tijd in de omgeving achterblijft en zeer schadelijk is voor andere diersoorten. Op deze manier komt dit product in de natuur en onze waterlopen terecht. Er zijn echter ook methoden om de opmars van de hoornaars af te remmen door het vangen (en doden) van koninginnen voordat deze hun nest kunnen maken. Deze methodiek wil de provincie verder onderzoeken.
Het gaat over de plaatsing van lokpotten waar deze koninginnen wel in kunnen, maar niet uit – en dit in een straal van 1km rondom een locatie waar vorig jaar een nest was. Deze lokpotten worden door studenten van Thomas More om de twee dagen nagezien.
De provincie wilt een LIFE project indienen voor uitvoering in 2025-2029 en vraagt ons of zij ter voorbereiding in Geel al een test mogen doen (om al ervaring op te doen met de methodiek van het vangen van deze koninginnen). Het betreft een locatie te Winkelomheide, op de grens met Meerhout (achter onze stedelijke werkplaats). Deze locatie wordt dan vergeleken met een locatie op de grens tussen Mol en Balen. Wij (Geel/Meerhout) zijn de controlegroep, dat wil zeggen dat ze registreren hoeveel koninginnen er zijn maar deze niet worden gedood – ze willen kijken hoeveel nesten er dan zijn in vergelijking met de locatie waar koninginnen wel gedood worden. Zie hieronder voor de locatie, deze werd gekozen omdat er weinig woningen zijn (en de hinder voor bewoners dus zoveel mogelijk beperkt wordt).
Het nadeel is dat er gevraagd wordt om de komende drie jaar in deze zone geen verdelgingen uit te voeren. Hier heb ik sowieso al uitzonderingen voor besproken: als er bijvoorbeeld een nest zit in een boom die geveld wordt (denk aan de werken aan onze werkplaats, maar ook andere vellingen) moet dit nest wel verdelgd kunnen worden. Ook in functie van de publieke veiligheid moeten we de optie behouden om een nest te laten verdelgen. In dergelijke gevallen vraagt de provincie of zij wel betrokken worden zodat ze de verdelgde nesten kunnen analyseren (tellen hoeveel larven van koninginnen er in zitten).
De provincie wil in contact gaan met imkers in deze straal, want voor hen is dit potentieel nadelig. Er wordt onderzocht of zij ondersteuning kunnen krijgen in de vorm van ‘electric harping’, een andere techniek waarbij een constructie rondom de bijenkasten de hoornaars weghoudt. Op langere termijn is het voor hen natuurlijk wel voordelig dat bestrijdingsmethoden onderzocht worden, maar op korte termijn kan het meer plaagdruk op hun bijenvolken betekenen. Tot nu toe heeft de provincie weet van twee imkers in deze zone, hier zijn ze nog mee bezig.
In Frankrijk zijn er al positieve resultaten behaald met het wegvangen van koninginnen, nu wil men dus via een LIFE project in meerdere landen dit experiment uitvoeren. Gezien de exponentiële opmars van nesten van Aziatische hoornaars is het essentieel om snel gifvrije oplossingen te zoeken (in 2023 is het aantal nesten vervijfvoudigd).
Dit onderzoek is een samenwerking met deze Franse onderzoekers, de universiteit van Gent, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en Vespa-Watch.
Het college van burgemeester en schepenen keurt de deelname van Stad Geel aan het proefproject rond biocidenvrije bestrijding van de Aziatische hoornaar door Provincie Antwerpen, dienst duurzaam milieu- en natuurbeleid, goed.
De stad behoudt de mogelijkheid om nesten van de Aziatische hoornaar te bestrijden in geval van nood, zoals bij het vellen van bomen met een nest, bouwwerken nabij aanwezige nesten of in het kader van de publieke veiligheid.