2024_CBS_00271 - Beleidsplan ruimte Kasterlee - Voorstel advies op ontwerp beleidsplan & ontwerp Plan-MER - Beslissen: Goedkeuren

De conceptnota (zie bijlage 1) betrof het eerste formele document in het kader van het Beleidsplan Ruimte van de gemeente Kasterlee. De publieke raadpleging op de conceptnota van het beleidsplan ruimte Kasterlee vond plaats van 21 november 2022 tot en met 20 januari 2023. Het college van burgemeester en schepenen formuleerde een advies op de conceptnota in zitting van 16 januari 2023.

In 2023 werd de conceptnota verder verfijnd tot een voorontwerp Beleidsplan ruimte Kasterlee. Het college van burgemeester en schepenen verleende in zitting van 13 november 2023 positief advies op het voorontwerp beleidsplan ruimte Kasterlee.

De gemeenteraad van Kasterlee heeft het ontwerp Beleidsplan Ruimte Kasterlee voorlopig vastgesteld in zitting van 19 december 2023. Daarnaast werd ook een ontwerp plan-MER opgemaakt. De documenten liggen in openbaar onderzoek van 29 januari 2024 tot en met 28 april 2024.

Het Beleidsplan Ruimte heeft tot doel een ruimtelijke visie te worden voor het volledige grondgebied, dat als kader en houvast zal dienen voor het toekomstige ruimtelijk beleid in de gemeente. Het Beleidsplan Ruimte zal het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van de gemeente Kasterlee, daterend uit 2006, vervangen.

Voor de begeleiding en opmaak van het Beleidsplan Ruimte Kasterlee stelde de gemeente het team Atelier Romain - Antea Group - Endeavour aan. Dit team staat in voor de inhoudelijke ondersteuning van het Beleidsplan Ruimte. Tevens maken zij in samenwerking met AnteaGroup het strategisch MER op.

Het ontwerp Beleidsplan ruimte Kasterlee bestaat uit een procesnota (zie bijlage 2), onderzoeksnota (zie bijlage 3), ontwerp Beleidsplan (zie bijlage 4) en bijhorend  ontwerp plan-MER (zie bijlage 5 & 6).

• De procesnota biedt een overzicht van de tot nu toe genomen stappen, evenals een vooruitblik op welke stappen nog genomen moeten worden. Daarnaast behandelt de procesnota ook de betrokken partijen en de momenten waarop er communicatie en participatie met het brede publiek heeft plaatsgevonden.
• Het onderzoeksrapport maakt onderdeel uit van het Beleidsplan Ruimte Kasterlee en geeft een inkijk in de uitdagingen van de gemeente. Voor Kasterlee worden vijf grote uitdagingen geformuleerd, waarop het beleidsplan antwoorden probeert te bieden met het beleidskader ‘Wonen en Verdichting’ en het beleidskader ‘Open Ruimte’:
1. Een veranderend klimaat;
2. Demografische trends;
3. Schaarse ruimte;
4. Verlies dorpse identiteit;
5. Versnippering in de open ruimte.
• Het ontwerp Beleidsplan bestaat uit een Strategische Visie en twee thematische beleidskaders: het beleidskader ‘wonen en verdichting’ en het beleidskader ‘Open Ruimte’. De Strategische Visie beschrijft daarbij de gemeentelijke visie op de ruimte en wordt opgemaakt om door te werken op lange termijn. De beleidskaders zijn beleidsdocumenten die concreter beschrijven hoe de gemeente stappen zal zetten om deze visie tot realiteit te maken.
• Het ontwerp Plan-MER vormt een verplicht aanvullend document op het ontwerp Beleidsplan ruimte Kasterlee. Milieueffectrapportage heeft als doel de effecten van een plan of project in beeld te brengen, en zo bij te dragen aan een integratie van de aandacht voor het milieu in de besluitvorming.
1. Het plan-MER werd zo optimaal mogelijk ingepast in de procedure voor het ruimtelijk beleidsplan. De milieueffectbeoordeling verloopt parallel aan het totstandkomingsproces van het ruimtelijk beleidsplan. 
2. De goedkeuring van het definitief plan-MER gebeurt na afloop van het openbaar onderzoek en vóór de definitieve vaststelling van het Beleidsplan Ruimte.

Aangezien ook stad Geel beschikt over een goedgekeurd beleidsplan ruimte (goedgekeurd door de gemeenteraad in zitting van 16 december 2021) enerzijds, en het grondgebied van Geel grenst aan het grondgebied van Kasterlee anderzijds, formuleerde het college van burgemeester en schepenen reeds eerder een positief advies op zowel de conceptnota (16 januari 2023) als het voorontwerp Beleidsplan ruimte Kasterlee (13 november 2023). 

Er wordt voorgesteld om het positief advies op het voorontwerp Beleidsplan te herhalen in functie van het openbaar onderzoek op het ontwerp Beleidsplan en bijhorend ontwerp plan-MER: 

Het raakvlak met het grondgebied van Geel wordt voornamelijk gevonden in de alluviale landschappen van de kleine Nete en de Aa die zich bevinden tussen de kernen van Kasterlee, Lichtaart (Kasterlee) en Ten Aard (Geel).

Het beleidskader ‘Open ruimte’, als onderdeel van het beleidsplan ruimte Geel, houdt rekening met de volgende uitdagingen voor valleilandschappen:

• Inzetten op de hydrologie waarbij de waterloop en haar vallei voldoende ruimte krijgen, alsook het behouden en versterken van de open ruimte verbinding van de Netevallei.
• Ook andere actoren en gebruikers zijn wenselijk en noodzakelijk: graslandgebruik, zachte recreatie, beheerlandbouw, publieke visinfrastructuur enz. Weliswaar moeten zij in alle gevallen aangepast zijn aan de watergevoeligheid en passen binnen de omgeving. 
• Bijkomende inname van de vallei door andere activiteiten (bijvoorbeeld bedrijvigheid, verblijfsrecreatie, intensieve recreatieve activiteiten, private visvijvers) wordt tegengegaan. Verregaande zonevreemde transformaties van bestaande bebouwing zijn ook niet wenselijk.

Hiermee verband houdende spreekt het beleidskader zich uit over de ‘Robuuste groenblauwe netwerken’ en over een ‘evenwichtige agrarische ontwikkeling’ in Geel: de vallei van de Kleine Nete en aansluitend de bossen van Breeven wordt gezien als één van de natuurlijke zwaartepunten, gelegen op Geels grondgebied en grenzend aan het grondgebied van Kasterlee. Het bewaken van de ‘aaneengesloten, niet versnipperde open ruimte’ is er aangewezen, aangezien dit niet enkel het belang van toekomstgerichte landbouw ten goede komt, maar ook bijdraagt tot ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit. Bijkomende verharding, bebouwing en infrastructuur worden er geweerd om toenemende fragmentatie en versnippering te vermijden.

Geel beschouwt het herbevestigd agrarisch gebied in de vallei van de Kleine Nete als een gaaf open ruimtegebied waar de grondgebonden landbouwproductie in harmonie met de omgeving naar de toekomst toe veilig wordt gesteld en waar in overleg moet wordt gewerkt aan een duurzame toekomst voor deze bijzondere open ruimte.

Uit de conceptnota van het Beleidsplan Ruimte Kasterlee bleek eerder al dat de in gebruik zijnde agrarische gebieden steeds meer onder druk komen te staan van het toegenomen gebruik van de open ruimte door andere actoren en functies waardoor de landbouw opschuift naar de natte valleien. Daarnaast is er sprake van uitdagingen die ook spelen in Geel, zoals het beschermen van het aaneengesloten karakter en een gebrek aan interesse voor agrarische herontwikkeling van agrarische sites.

Het ontwerp Beleidsplan Ruimte Kasterlee - beleidskader ‘open ruimte’  maakt een onderscheid naar landbouwfuncties in de vallei van de Kleine Nete: landbouwkerngebied, regulier landbouwgebied en perifeer landbouwgebied. Voornamelijk het laatste type geldt voor de zone grenzend aan het grondgebied van Geel. Voor perifeer landbouwgebied zijn de ecologische en landschappelijke waarde van het openruimtegebied van groot belang. Dit heeft als gevolg dat:

• vergunningsbeoordeling en het richtkader van de hogere overheid van toepassing is voor de uitbreiding van bestaande en oprichting van nieuwe landbouwbedrijven. 
• Gedesaffecteerde landbouwinfrastructuur kan worden benut voor agrarisch hergebruik, mits geldende voorwaarden voor duurzame landschappelijke inpassing. 
• Voor zonevreemde functiewijzigingen geldt een gemeentelijk afwegingskader, maar de voorkeur gaat naar sloop indien agrarisch hergebruik niet mogelijk is. 
• Greenfieldontwikkelingen zijn niet gewenst. 
• Groenblauwe functies worden aangemoedigd en zijn mogelijk op niveau van bestemming, inrichting en beheer. 
• Laagdynamisch recreatief medegebruik is mogelijk.

De randvoorwaarden  voor perifeer landbouwgebied stroken met de visie die Geel vooropstelt in haar beleidskader ‘open ruimte’ daar de ecologische en landschappelijke waarde van het openruimtegebied er van belang zijn en de impact van ontwikkelingen van een landbouwbedrijf steeds afgewogen dient te worden tegenover de landschappelijke randvoorwaarden en milieuaspecten (al dan niet gecoördineerd door hogere overheden).

Niet tegenstaande wordt het behoud van grotere agrarische gebieden in het gaaf open ruimtegebied van de vallei van de Kleine Nete als noodzakelijk geacht voor een leefbare landbouw. In dergelijke structurele agrarische gebieden moet de professionele landbouw als hoofdfunctie de nodige kansen krijgen om zich duurzaam en zorgvuldig te handhaven. Dit betekent dat voldoende ontwikkelingskansen voor aaneengesloten professionele landbouwactiviteiten moeten behouden blijven en dat verdere aantasting en ruimteconcurrentie door ongewenste niet-agrarische activiteiten worden tegengegaan. Deze gebieden lenen zich bovendien meer dan andere agrarische gebieden voor schaalvergroting en intensieve landbouwactiviteiten. Een afstemming op het fysisch systeem en de doelstelling om het ruimtebeslag in te perken zijn daarbij aan de orde.

Van 29 januari 2024 tot en met 28 april 2024 liggen het ontwerp van Beleidsplan Ruimte Kasterlee en het bijhorende ontwerp van de milieueffectenrapportage in openbaar onderzoek.