2024_CBS_02158 - Waarderingssysteem voor het eigen niet beschermd, geïnventariseerd onroerend erfgoed - Kennisname

Sinds 2017 is niet-beschermd erfgoed een lokale bevoegdheid. In het kader van kennisvergadering voor de IOED Stuifzand, om een einde te maken aan de ad-hoc advisering en om meer duidelijkheid te bieden voor beheerders werd in samenwerking met Stuifzand een waarderingssysteem voor het eigen niet-beschermd, geïnventariseerd onroerend erfgoed opgemaakt. 

Methodiek

Er werd door Stuifzand een volgorde van handelingen bepaald met als doel een weging te krijgen van onze eigendommen:

• Fase 1: Bureauonderzoek: StreetView, historische kaarten,…
• Fase 2: Veldwerk: plaatsbezoeken aan de panden en omgeving, foto’s nemen van actuele toestand
• Fase 3: Opmaak fiches o.b.v. decretale erfgoedwaarden: weging, onderverdeling in 5 categorieën

Categorieën

Er werden 5 categorieën bepaald waar de gebouwen in verdeeld worden. De categorie bepaalt de beheersdoelstelling voor het gebouw. 

5) De erfgoedwaarden zijn verdwenen. Score ligt onder 50%.

Dit betreft erfgoed dat reeds werd gesloopt, zwaar werd verbouwd of waarvan de context volledig verdwenen is.

Beheersdoelstellingen:

• Geen advies of motivatie nodig.
• Vervanging is mogelijk, bij voorkeur past het nieuwe gebouw op vlak van schaal en volume in het bestaande stadsweefsel. Daarbij dient gestreefd te worden naar kwaliteitsvolle nieuwe architectuur.

4)  Ondersteunende stadslandschappelijke waarde. Score ligt tussen 50 en 60%.

Dit betreft gebouwen waarvan de erfgoedwaarden (door verbouwingen etc.) grotendeels zijn verdwenen, gebouwen die nog een herinnering vormen aan het vroegere stadsweefsel of gebouwen die door hun traditionele gevelopbouw, ritmiek, materiaalgebruik en volume/schaal kenmerkend zijn voor het straatbeeld. 

Beheersdoelstellingen:

• Voorkeur gaat naar behoud van het volume, gevels, daken en schrijnwerk. 

3) Enige erfgoedwaarde en/of grote stadslandschappelijke waarde. Score ligt tussen 60 en 70%.

De gebouwen zijn waardevol omwille van hun volumewerking, locatie, typologie, ensemble, … of omwille van hun belang voor het straatbeeld.

Beheersdoelstellingen:

• Streven naar een behoud van de nog aanwezige erfgoedwaarden met aandacht voor de oorspronkelijke schaal, volumewerking, gevels, daken en schrijnwerk en interieurelementen.

2) Duidelijk aanwezige erfgoedwaarden, maar vaak minder authentiek: Score ligt  tussen 70 en 80%

Dit betreft gebouwen met belangrijke historische en/of architecturale waarde, maar vaak met middelmatige bewaarde authenticiteit of gaaf bewaarde meer bescheiden architectuur.

Beheersdoelstellingen:

• Streven naar een maximaal behoud van de waardevolle delen. 
• Inzetten op het versterken van authenticiteit/conditie.

1) Hoge erfgoedwaarde, intact bewaarde gedeelten én hoge authenticiteit: score boven 80%

De gebouwen zijn beeldbepalend voor de gemeente. Ze hebben een uitzonderlijke waarde omwille van hun historische achtergrond en context, hun architecturale en bouwkundige waarde en homogeniteit, hun zeldzaamheid,…

Beheersdoelstellingen:

• Maximaal behoud van de erfgoedwaarden (streven naar zo min mogelijk aanpassingen van volume, gevel- en dakafwerking, origineel schrijnwerk conform de richtlijnen van OE,…). 
• Eventueel herstel naar origineel ontwerp. 
• Gebouwen die het lokale niveau overstijgen, komen in aanmerking voor bescherming.

Voorbeelden

Brouwerij Aerts: categorie 3 (62,5%) - Enige erfgoedwaarde en/of grote stadslandschappelijke waarde

Muziekschool Stationsstraat: categorie 2 (70,3%) - Duidelijk aanwezige erfgoedwaarden, maar vaak minder authentiek

Kerk Ten Aard: categorie 1 (83,1%) -  Hoge erfgoedwaarde, intact bewaarde gedeelten én hoge authenticiteit