Bij de ziekenhuizen van Mol en Geel groeit reeds enkele jaren de behoefte om de activiteiten samen te brengen op één campus en een nieuw fusieziekenhuis te bouwen.
De ziekenhuizen van Geel en Mol hebben een intentieverklaring ondertekend om verregaand samen te werken met een stappenplan en timing om de integratie voor de komende jaren vorm te geven.
Op langere termijn komt er een eengemaakte campus en dat past binnen de afspraken die werden gemaakt in het zorgstrategisch plan van de Kempen. Het is de bedoeling om tegen 2040 één campus te delen.
Er werden daarom reeds verschillende locatie-onderzoeken uitgevoerd in de voorbije tijd: door de ziekenhuizen zelf en ook door de stad (2023/2024).
De kans bestaat dat het nieuwe ziekenhuis op een locatie komt waar de planjuridische context dit niet toelaat. Een ruimtelijk uitvoeringsplan zal dan moeten worden opgemaakt. Aangezien het fusieziekenhuis een bovenlokaal belang heeft, neemt de provincie Antwerpen het initiatief om een locatie-onderzoek uit te voeren. Indien een herbestemming moet gebeuren, komt deze opgave bij de provincie Antwerpen te liggen.
Voorafgaand aan de opmaak van het PRUP wenst de provincie Antwerpen een locatie-onderzoek uit te voeren waarbij mogelijke toekomstige locaties worden afgewogen ten opzichte van elkaar en de voorkeurslocatie kan worden bepaald. Dit locatie-onderzoek kan ook aanleiding zijn voor verdere afspraken tussen de verschillende stakeholders.
De verschillende stakeholders wensen de gevolgen van een dergelijke grootschalige nieuwe functie te kunnen inschatten zodat mogelijke negatieve effecten tijdig kunnen worden gedetecteerd en eventuele milderende maatregelen mee in het planproces opgenomen. Vooral op vlak van mobiliteit, visuele aspecten en milieutechnische aspecten kan de impact groot zijn.
Bij decreet van 17 mei 2024 werd in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) een planologische compensatieplicht ingevoerd. Met artikel 57 van het vermelde decreet werd in de VCRO een nieuw artikel 2.2.6/1 ingevoegd, dat in werking is getreden op 20 juli 2024. De planologische compensatieplicht houdt in dat de plannende overheden bij planinitiatieven voor bijkomend aanbod voor de bestemmingen wonen, bedrijvigheid, recreatie en gemeenschapsvoorzieningen, tegelijk slecht gelegen of overbodig juridisch aanbod moeten neutraliseren. Ook dit element is een belangrijk aandachtspunt in het locatieonderzoek.
Met het oog op het verkrijgen van financiële steun van de Vlaamse overheid wordt een VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden) dossier opgemaakt.
Op 17 januari 2024 hebben het stadsbestuur en de directeurs van de ziekenhuizen een overleg gehad met het provinciebestuur. Tijdens dit overleg werd aangegeven dat het provinciebestuur mensen en middelen ter beschikking heeft voor de opmaak van een RUP en dat de deputatie goedkeuring heeft gegeven voor de opstart van een PRUP (Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan) voor het nieuw fusieziekenhuis.
Het college van burgemeester en schepenen nam in zitting van 5 februari 2024 kennis van een eerste ruimtelijk onderzoek dat werd uitgevoerd door Grondgebiedszaken zelf en van de voorkeurslocatie (Brukel) van het interbestuurlijk overleg voor het nieuw fusieziekenhuis Geel-Mol alsook van het planinitiatief van het provinciebestuur en stemde hier mee in.
Tussentijds werd in de zomer van 2024 nog aanvullend onderzoek gedaan en gepresenteerd aan het bestuur door sector Grondgebiedszaken op de consequenties van het decreet van 17 mei 2024. Een nultalternatief werd daarbij ook in beeld gebracht. Deze info werd ook aan de Provincie en Bureau Omgeving bezorgd.
Ontwerpnota haalbaarheidsonderzoek
In een eerste fase voerde bureau Omgeving in opdracht van het provinciebestuur een locatieonderzoek uit.
Dit locatieonderzoek kan niet in de plaats komen van het alternatievenonderzoek dat onderdeel uitmaakt van de procedure van de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan. Maar heel wat informatie uit dit locatieonderzoek kan worden hergebruikt tijdens de RUP-procedure.
De provincie Antwerpen heeft de zoekzone voor het nieuwe ziekenhuis afgebakend tot het grondgebied van Geel en Mol.
In een eerste stap werd heel het grondgebied van Geel en Mol gescreend. Het hanteren van de uitsluitingscriteria ‘watergevoelig gebied’ (afwegingscriteria signaalgebieden en watertoets: overstromingsgevoelige gebieden pluviaal en overstromingsgevoelige gebieden fluviaal), ‘natuurwaarden’ (afwegingscriteria Vlaams Ecologisch Netwerk of VEN-gebieden, Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk of IVON-gebieden, Natura 2000 gebieden, vogel- en habitatrichtlijngebieden en erkende natuurreservaten), ‘erfgoedwaarden’ (afwegingscriteria ankerplaatsen, relictzones en beschermde cultuurhistorische landschappen), ‘multimodale ontsluiting’ (afwegingscriteria knooppuntwaarde per ha, interlokale wegen en lokale wegen), ‘landbouwwaardering’ (afwegingscriteria landbouwwaarderingskaart en Herbevestigd Agrarisch Gebied of HAG) en ‘reservatiegebied’ (afwegingscriterium reservatiegebieden), heeft geleid tot aanduiden van gebieden die zeker niet voor bijkomend ruimtebeslag in aanmerking komen.
De overgebleven locaties worden benoemd als ‘zoekzones’. Via deze filtering blijven 10 zoekzones over die wel in aanmerking kunnen komen voor bijkomend ruimtebeslag, namelijk het voormalig militair domein, Winkelom (naast bedrijvenpark Grote Neet), voetbalvelden KSAV Sint-Dimpna, stationsomgeving, binnengebied tussen Sanofi en site slachthuis, Brukel, binnengebied Belcotec (Innovatiecampus), Standonk (Ossenbruul), binnengebied Elsum (Larumseweg – Eikenstraat) en binnengebied Ezaart (grondgebied Mol).
Het aantal zoekzones werd verder gereduceerd door te bekijken welke oppervlakte zij hebben. De zoekzones moeten immers voldoende groot zijn om de ruimtebehoefte van het ziekenhuis in te lossen.
De ziekenhuizen van Geel en Mol hebben een behoefteonderzoek opgemaakt dat aantoont dat er voor het ziekenhuis een terreinoppervlakte nodig is van minimaal 12 ha, voor ondersteunende functies en bijkomend programma gerelateerd aan het ziekenhuis ongeveer 3 ha en voor een potentiële uitbreiding om voldoende flexibel te zijn naar de toekomst ook ongeveer 3 ha.
De zoekzones Winkelom, voetbalvelden KSAV Sint-Dimpna, stationsomgeving, binnengebied tussen Sanofi en site slachthuis en binnengebied Ezaart hebben een oppervlakte die te klein is om aan de behoefte te voldoen en werden niet meegenomen in het verdere onderzoek.
De overgebleven zoekzones werden geanalyseerd in functie van de potentiële bereikbaarheid (mobiliteit). Er werd getrechterd tot 3 potentiële locaties.
De bereikbaarheidsscreening heeft als doel om vanuit een kwalitatieve mobiliteitsbeoordeling te komen tot meest kansrijke ziekenhuislocaties.
In deze bereikbaarheidsscreening wordt beschreven op welke manier de overgebleven locaties onderling verschillen inzake bereikbaarheid voor de verschillende vervoersmodi, op basis van de bestaande netwerken en infrastructuur. De bereikbaarheid voor voetgangers, voor fietsers, met het openbaar vervoer en met privaat auto- en vrachtverkeer werden hierbij onderzocht met aandacht voor toekomstige wijzigingen in bereikbaarheid.
Vanuit de bereikbaarheidsscreening werd in eerste instantie de locatie van het voormalig militair domein verworpen omdat deze in vergelijking met de andere locaties minder goed scoort inzake walkability, inzake fietsbereikbaarheid, fijnmazigheid van het fietsnetwerk en inzake busbereikbaarheid.
De 4 resterende locaties zijn weinig onderscheidend inzake bereikbaarheid voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer. De ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer wijst uit dat locatie Ossenbruul minder goed bereikbaar is omwille van de minder directe ontsluiting naar het omliggende hogere wegennet. Wanneer de rotonde N19 x R14 heringericht wordt tot een lichtengeregeld kruispunt, zullen nog bijkomende terugkeerbewegingen op de omliggende kruispunten nodig zijn. Alternatieve ontsluitingsmogelijkheden zijn ofwel niet in overeenstemming met de inrichtingsprincipes, of vergen bijkomende wegenis. De minder goede en directe ontsluitingsstructuur heeft ertoe geleid dat locatie Ossenbruul niet werd weerhouden in de selectie.
De 3 resterende locaties die werden voorgesteld in de Ontwerpnota (Brukel, Belcotec / Innovatiecampus en binnengebied Elsum) ontsluiten allen op lokale ontsluitingswegen en takken gecombineerd met bestaande verkeersstromen -via beveiligde (lichtengeregelde) kruispunten- aan op de R14, van waar het verkeer zich naar alle richtingen kan verspreiden (zonder terugkeerbewegingen). De bouw van een ziekenhuis op (één van) deze locaties is dan ook het meest in overeenstemming met de inrichtingsprincipes volgens de wegencategorisering.
Vervolgens werden de 3 resterende locaties onderworpen aan een gedetailleerde analyse met betrekking tot de planningscontext (bestemmingen, ruimtebalans en beleidscontext), sociaal-ruimtelijke aspecten (huidig functioneren met betrekking tot open ruimte, landgebruik, erfgoed en knooppuntwaarde en het potentieel toekomstig functioneren), milieuaspecten (biologische waardering, water, bodem, hittestress, geluidsbelasting en luchtkwaliteit) en mobiliteitseffecten (gemotoriseerd en fietsverkeer).
De 3 potentiële locaties werden voor de verschillende thema’s onderling ten opzichte van elkaar vergeleken in een tabel. Er werd geen gewicht gegeven aan de verschillende thema’s zodat de scores niet mogen opgeteld worden. Het doel is vooral om te bekijken hoe de verschillende potentiële locaties scoren ten opzichte van elkaar op basis van de beschrijvingen die voor elke locatie afzonderlijk werden opgemaakt. Uit deze tabel blijkt dat de locatie Brukel het beste scoort in relatie tot de 2 andere locaties (Belcotec / Innovatiecampus en binnengebied Elsum). Hierdoor werd Brukel dan ook aangeduid als de voorkeurslocatie voor het oprichten van het fusieziekenhuis.
De aanduiding van de locatie Brukel als voorkeurslocatie in het haalbaarheidsonderzoek van de provincie komt dus overeen met de voorkeurslocatie die vanuit het interbestuurlijk overleg werd voorgesteld en waarmee het college van burgemeester en schepenen in zitting van 5 februari 2024 mee instemde.
Voor de locatie Brukel werd in het haalbaarheidsonderzoek een gedetailleerde beschrijving van het huidig bereikbaarheidsprofiel opgenomen waarbij wordt toegelicht hoe deze locatie via de bestaande netwerken en de aanwezige infrastructuur met de verschillende vervoersmodi (voetgangers, fietsers, openbaar vervoer en privaat auto- en vrachtverkeer) bereikt wordt. Tevens worden een aantal toekomstige wijzigingen in bereikbaarheid voor fietsers en privaat auto- en vrachtverkeer in beeld gebracht.
Het ontwerp analysenota van dit haalbaarheidsonderzoek werd op 28 november 2024 toegelicht aan die stuurgroep. De stakeholders kregen de kans om te reageren op het ontwerp.
Reactie op nota
Op 16 december 2024 nam het college van burgemeester en schepenen van de stad Geel standpunt in over dat ontwerp van analysenota en formuleerde haar opmerkingen. Deze werden begin 2025 metde provinciale administratie en de onderzoekers van Bureau Omgeving doorgesproken:
Het college van burgemeester en schepen formuleerde op 16/12/2024 volgende opmerkingen en aandachtspunten :
- Het is opvallend dat de scenario's op vlak van bereikbaarheid voor de inplanting van een ziekenhuis sterk ingegeven worden in de conclusies van 1.4 door fietsbereikbaarheid en in slechts miniem de saturatie van hoofdwegennet op bepaalde punten in beeld is gebracht. In 2.2.5 en 2.3.6. wordt over restcapaciteit op de kruispunten slechts amper een uitspraak gedaan, hoewel het betrokken mobiliteitsbureau Suunta hier zeer recente en gedetailleerde info over heeft.
- Bij scenario 1 wordt er in alinea 1.2.4.2 van uitgegaan dat alle verkeer komende vanuit Mol georiënteerd zal zijn via N71-Molseweg (en verder via Kievermont of Rijn). We vestigen de aandacht dienaangaande op het verkeer dat via zowel Castelsebaan (Mol) als Kastelsedijk (Dessel) afwikkelt op de N118. Hoewel dit wegen van een lagere categorie zijn zal dat de effectieve praktijk naar verwachting zijn en niet alle verkeer via N71.
Die aanvullende routes zijn ook voor ziekenwagens aanzienlijk sneller, zo bleek uit eigen onderzoek van de stad.
- Het scenario 1 van militair domein wordt verworpen omwille o.a. van beperkte fietsbereikbaarheid en gebrek aan fijnmazig fietsnetwerk.
De stad Geel wijst echter in het bijzonder op de bestaande trage wegverbinding naar het militair domein, de Fietsostrade en het jaagpad langs het kanaal Herentals - Bocholt. Er zijn bovendien fietspaden op de N118, op de Castelsebaan, Kastelsedijk en er rijzen ideeën omtrent een fietspad op Kievermont (thans een missing link). In de naastgelegen Europese wijk is fietsen ook perfect doenbaar, gelet op het relatief lage verkeersgebruik. Dat zijn zaken die in dat scenario echt wel aandacht verdienen en zouden kunnen/moeten toegevoegd worden.
Bij het scenario 1 wordt kort melding gemaakt van de goedkeuring van het nieuwe Prup Regionale Ontsluiting. Evenwel de gevolgtrekking van het beleidsopzet van een nieuwe weg weegt niet door in de conclusie voor dit scenario.
In de analysenota wordt geen rekening gehouden met de eigendom-structuur van de gronden. De grond van het militair domein, zitten straks allemaal in eigendom van de stad, op het ogenblik dat de stad de gronden in kwestie van Defensie zal overkopen.
- Het onderzoek houdt ook geen rekening met de financiële haalbaarheid om gronden mogelijk te kunnen verwerven. Laat staan met de compensatieplicht, die in de zogenaamde voorkeurspiste van Brukel, een grote impact zal hebben i.t.t. de piste van het militair domein.
We denken dat deze zaken mogelijk de selectie van het voorkeursalternatief kunnen beïnvloeden.
Het College van burgemeester en schepenen pleit er bij de provincie sterk voor om de zone van het militair domein opnieuw wel te behouden, als verder te onderzoeken piste, omdat er inzake eigendomsstructuur straks een veel makkelijker ontwikkelingspad kan gevolgd worden. Dit is voor het bestuur van Geel belangrijk.
- Met betrekking tot het scenario Innovatiecampus Belcotec (scenario 7) is de stad op de hoogte dat er diverse besprekingen gevoerd worden door de eigenaar - intercommunale IOK - over de invulling op dit terrein. Er worden reeds voorbereidingen getroffen voor de opmaak van een omgevingsvergunning in dit verband. Het is voor het stadsbestuur geen piste om de site van Belcotec te weerhouden als te reserveren voor een nieuw ziekenhuis, omwille van het feit dat voor deze zone al langer is initiatieven gepland worden voor innovatieve bedrijvigheid in relatie met de aanwezige kennisinstellingen.
Achter het scenario om de omgeving van Brukel voor te behouden voor het toekomstige ziekenhuis, kan het college van burgemeester en schepenen helemaal staan.
Over de door het onderzoeksbureau ontwikkelde scenario's van Ossenbruul en Elsum: het college van burgemeester en schepenen vreest dat het mobiliteitsaspect in gevolge de ontwikkeling van de innovatiecampus, te zwaar zal worden om dit te kunnen dragen en wenst hiervan af te zien.
Het nulalternatief, de eigen gronden van het huidige ziekenhuis en het OCMW die reeds in eigendom zijn van de stad en het OCMW, worden in het onderzoek niet meegenomen als een mogelijk te onderzoeken piste. Dat verrast ons.
Het College van burgemeester en schepenen vraagt zich af waarom de huidige locatie van het ziekenhuis Geel in combinatie van de zone van de huidige OCMW gebouwen niet opgenomen is om eveneens verder te onderzoeken.
Het college van burgemeester en schepenen neemt kennis van de aangepaste nota die de provincie aanleverde op 5 maart 2025: https://we.tl/t-nKGR6zGP8P
(De nota is niet meer beschikbaar via de Wetransfer link - werd opnieuw opgevraagd op zaterdag 29/03/2025).
Reactie van de provincie: "We zijn aan de slag gegaan met de ontvangen opmerkingen en hebben de nota op een aantal punten aangepast. Dit heeft vooral betrekking op de site van het militair domein.
Ook uit verder onderzoek blijkt het militair domein niet een goede locatie voor een regionaal ziekenhuis met betrekking tot mobiliteit en blijft Brukel de voorkeurslocatie."
Vervolg
Nadat uit de vorige fase dus nog altijd de voorkeurslocatie (Brukel) uit de bus is gekomen, is men nu bezig met de opmaak van een randvoorwaardenkaart en een variantenonderzoek op de voorkeurslocatie.
Tijdens deze stuurgroepvergadering, voorzien op woensdag 02 april 2025, ontvangt de stad Geel samen met de directies van de ziekenhuizen, het gemeentebestuur van Mol en de Gedeputeerde een terugkoppeling.
Het college van burgemeester en schepenen neemt kennis van de voortgang van het haalbaarheidsonderzoek voor het fusieziekenhuis Geel-Mol dat door bureau Omgeving in opdracht van het provinciebestuur wordt uitgevoerd.